За энэ удаа та бүхэндээ Уран болон түүний орд газрууд, ураны эрдэсийн төрлийн талаар товч ойлголт өгөхөөр дараах зүйлийг орчуулж орууллаа.Санал сэтгэгдэлээ та үлдээж зөвөлгөө өгөх хүн байвал надад бичэж ирүүлээрээ.
ЦАЦРАГ ИДЭВХИТ ЭЛЕМЕНТҮҮД
Чулуулаг бүрхүүлд үндсэн цацраг идэвхит элементүүдэдийг орчин үед үйлдвэрийн гол хэсгийг тодорхойлогч нь уран юм.Д.И.Менделеевийн Үелэх Системд уран нь хамгийн сүүлийн эгнээг эзэлдэг ба түүний үелэх системийн дэс дугаар нь 92-р элемент бөгөөд атом жин нь 238,07.Үелэх системийн дугаартай атом жинтэй элементүүд байгал дээр тохиолдоггүй тэдгээрийг зөвхөн шинжлэх ухааны аргаар гарган авдаг.
Байгалийн уран нь 3-н үндсэн изотопоос бүрддэг: U238(99,28%), U234 (0,0051%), U235 (0,71%).Цөмийн реакцийн үр дүнд ураны нилээд хэдэн изотоп гарган авч болдог:U228 , U229 , U230, U231 , U231, U233, U234, U235 .
Уран нь газрын чулуулагт харьцангуй өргөн тархсан байдаг.Ураны Кларк(ураны чулуулагт байх стандарт хэмжээ) нь А.П.Виноградовийнхаар 2,6*10-4 , өөр эх үүсвэрээс ө.х мышьяак, молибденалт, бром ба бусад элементүүдийн кларкаас хэд дахин илүү (4*10-4 ) юм.
Ураны онцлог шинж нь амьдрал дээр хамгийн их цацраг идэвх үзүүлдэг чанар юм.Тэр өөрөө өөрийгөө тасралтгүй задалж байдаг ба дэс дараатайгаар шинэ хэлбэрийн цацраг свинец тогтворжилтоо алдатал бий болгодогт оршино.Ураны изотопуудын хагас задарлын жилүүдэд нь дараах хугацаа шаардагддаг:Үүнд U238 нь 4,5*1000000000 жил, U235 нь 8,91*100000000 жил, U234 нь 2,235*100000 жил тус тус шаардагддаг байна.
Металлаг уран нь сайн өнгөлөг чанарыг үзүүлдэгч агаарт маш хурдан түүнээ алддаг.Түүний өнгө нь хөх толботой мөнгөлөг.Өндөр температурт металлаг уран нь сайн хайламтгай ба химийн боловсруулалтанд маш сайн ордог.Цэвэр металлаг уран нь 1130 С өндөр температурт хайлдаг.
Ураны онцлог шинж нь амьдрал дээр хамгийн их цацраг идэвх үзүүлдэг чанар юм.Тэр өөрөө өөрийгөө тасралтгүй задалж байдаг ба дэс дараатайгаар шинэ хэлбэрийн цацраг свинец тогтворжилтоо алдатал бий болгодогт оршино.Ураны изотопуудын хагас задарлын жилүүдэд нь дараах хугацаа шаардагддаг:Үүнд U238 нь 4,5*1000000000 жил, U235 нь 8,91*100000000 жил, U234 нь 2,235*100000 жил тус тус шаардагддаг байна.
Металлаг уран нь сайн өнгөлөг чанарыг үзүүлдэгч агаарт маш хурдан түүнээ алддаг.Түүний өнгө нь хөх толботой мөнгөлөг.Өндөр температурт металлаг уран нь сайн хайламтгай ба химийн боловсруулалтанд маш сайн ордог.Цэвэр металлаг уран нь 1130 С өндөр температурт хайлдаг.
Уран нь химийн өндөр идэвхит чанараараа ялгагддаг ба бүх металтай амархан нэгддэг.
Металлуудтай (мөнгөн ус, олово, зэс, хар тугалга ба бусад ) нэгдэн металлийн нэгдлийг үүсгэдэг.
Нарийн тоосон төлөвт уран өөрөө шатдаг ба UO -ийг (ураны исэл) үүсгэдэг.Ислийг үүсгэхийн тулд давсны болон хүхрийн хүчил, азотын хүчилд удаан уусган бий болгодог.
Байгалийн нөхцөлд уран хүчилтөрөгчийн дөрвөн исэл үүсгэдэг:
Металлуудтай (мөнгөн ус, олово, зэс, хар тугалга ба бусад ) нэгдэн металлийн нэгдлийг үүсгэдэг.
Нарийн тоосон төлөвт уран өөрөө шатдаг ба UO -ийг (ураны исэл) үүсгэдэг.Ислийг үүсгэхийн тулд давсны болон хүхрийн хүчил, азотын хүчилд удаан уусган бий болгодог.
Байгалийн нөхцөлд уран хүчилтөрөгчийн дөрвөн исэл үүсгэдэг:
-UO -хоёрдогч исэл,
-UO -удаагч исэл,
-UO -гуравдагч исэл.
Уран нь дайны үйл ажиллагаанд, аналитик химид, фотозурагт ба шилэн эдлэлд ашиглагддаг.Цөмийн энергийг удирдах чиглэлийн сургалтын нээлттэй арга нь энх тайвны зорилгоор атомын энергын хэрэглээг бий болгоход өргөн хангаж байна.
УРАНЫ ЭРДЭСҮҮД
Уран агуулагч 150-аас дээш эрдэсүүд тодорхойлогдожээ.Нэгэнт уран агуулагч эрдэсүүдийн нилээд их хэмжээний бий ч түүний дотроос амьдрал дээр ойролцоогоор 25-30 орчим нь бодит утга илэрхийлдэг юм.Эдгээр уран агуулагч эрдэсүүдийг Хүснэгт №1-т харуулав.В.Г.Мелков ураны эрдэсүүдийг элементийг үүсгэгч эквивалент чанараар гурван бүлэгт хуваажээ.
-1-р бүлэгт дөрвөн валенттийн бүтэцтэй үндсэн уран агуулагч хамаардаг.
-2-р бүлэгт нэгэн зэрэг дөрөв, зургаан валентийн бүтэцтэй уран агуулагч хамаардаг.
-3-р бүлэгт зөвхөн зургаан валентийн бүтэцтэй уран агуулагч тус тус хамаардаг:
1-р бүлгийн уран агуулагч эрдэсүүдэд ойролцоогоор 50 орчим эрдэсүүд хамардаг, гэхдээ амьдрал дээр энэ бүлгийнх ховор тохиолддог.Тэдгээр нь пегматитийн ба хувирлын чулуулагт л үүссэн байдаг ч заримдаа хувирлын ба ууссан гидротермал судлуудад бас грейзенуудад тохиолддог.
Эдгээр эрдэсүүдийн хувьд тори л харгaлзан байх ба тэдгээр нь шигтгээ маягаар үзэгддэг.
2-р бүлгийн эрдэсүүдэд (ойролцоогоор 20 орчим) тунамал чулуулагуудад ба гидротерсмал ордуудын цементацийн бүсд гол үүсдэг орчин нь бөгөөдгидротермал судлуудад нэвчилтийн маягаар үүсэх ба нилээд хэмжээний газар тус тусдаа талстууд үүсгэн тохиолддог.Энд Тори нь тааралддаггүй.
Гэвч ховор тохиолдох үед пегматихэлбэрийн ба пневмоматотуудын судлуудад үзэгдэх ба энэ тохиолдолд ториогоор нилээд баялаг байдаг.2-р бүлгийн эрдэсүүд амьдарал дээр үйлдвэрийн ураны орд газруудын үндсэн хэсгийг бүрдүүлдэг.
3-р бүлгийн эрдэсүүдэд уран агуулагч 80 гаран эрдэсүүд хамаардаг.Тэдгээр нь голдуу зөөгдсөн эндоген ба гиперген эврэлд орсон настуран, уранит ба бусад анхдагч эрдэсүүдийн эвдрэлд орон мөн цаашилбал урануудын чернь гэгчээс эвдрэлд орон үүссэн байдаг.Эдгээр эрдэсүүд нь нарийн болон далд кристаллуудын бүтцүүдийг үзүүлдэг мөн цашилбал тусдаа том хэмжээний төрхийг үүсгэдэг.
3-р бүлгийн эрдэсэсүүд гүнд анхдагч хүдрүүдийн эрдэсжилтийн эрэл хайгуул хийх үед гол таних тэмдэгнь болдогоороо нилээд танил эрдэсүүд юм.Эдгээрээс нилээд нь үйлдвэрийн хүдрүүд болдог.
Уран нь дайны үйл ажиллагаанд, аналитик химид, фотозурагт ба шилэн эдлэлд ашиглагддаг.Цөмийн энергийг удирдах чиглэлийн сургалтын нээлттэй арга нь энх тайвны зорилгоор атомын энергын хэрэглээг бий болгоход өргөн хангаж байна.
УРАНЫ ЭРДЭСҮҮДУран агуулагч 150-аас дээш эрдэсүүд тодорхойлогдожээ.Нэгэнт уран агуулагч эрдэсүүдийн нилээд их хэмжээний бий ч түүний дотроос амьдрал дээр ойролцоогоор 25-30 орчим нь бодит утга илэрхийлдэг юм.Эдгээр уран агуулагч эрдэсүүдийг Хүснэгт №1-т харуулав.В.Г.Мелков ураны эрдэсүүдийг элементийг үүсгэгч эквивалент чанараар гурван бүлэгт хуваажээ.
-1-р бүлэгт дөрвөн валенттийн бүтэцтэй үндсэн уран агуулагч хамаардаг.
-2-р бүлэгт нэгэн зэрэг дөрөв, зургаан валентийн бүтэцтэй уран агуулагч хамаардаг.
-3-р бүлэгт зөвхөн зургаан валентийн бүтэцтэй уран агуулагч тус тус хамаардаг:
1-р бүлгийн уран агуулагч эрдэсүүдэд ойролцоогоор 50 орчим эрдэсүүд хамардаг, гэхдээ амьдрал дээр энэ бүлгийнх ховор тохиолддог.Тэдгээр нь пегматитийн ба хувирлын чулуулагт л үүссэн байдаг ч заримдаа хувирлын ба ууссан гидротермал судлуудад бас грейзенуудад тохиолддог.
Эдгээр эрдэсүүдийн хувьд тори л харгaлзан байх ба тэдгээр нь шигтгээ маягаар үзэгддэг.
2-р бүлгийн эрдэсүүдэд (ойролцоогоор 20 орчим) тунамал чулуулагуудад ба гидротерсмал ордуудын цементацийн бүсд гол үүсдэг орчин нь бөгөөдгидротермал судлуудад нэвчилтийн маягаар үүсэх ба нилээд хэмжээний газар тус тусдаа талстууд үүсгэн тохиолддог.Энд Тори нь тааралддаггүй.
Гэвч ховор тохиолдох үед пегматихэлбэрийн ба пневмоматотуудын судлуудад үзэгдэх ба энэ тохиолдолд ториогоор нилээд баялаг байдаг.2-р бүлгийн эрдэсүүд амьдарал дээр үйлдвэрийн ураны орд газруудын үндсэн хэсгийг бүрдүүлдэг.
3-р бүлгийн эрдэсүүдэд уран агуулагч 80 гаран эрдэсүүд хамаардаг.Тэдгээр нь голдуу зөөгдсөн эндоген ба гиперген эврэлд орсон настуран, уранит ба бусад анхдагч эрдэсүүдийн эвдрэлд орон мөн цаашилбал урануудын чернь гэгчээс эвдрэлд орон үүссэн байдаг.Эдгээр эрдэсүүд нь нарийн болон далд кристаллуудын бүтцүүдийг үзүүлдэг мөн цашилбал тусдаа том хэмжээний төрхийг үүсгэдэг.
3-р бүлгийн эрдэсэсүүд гүнд анхдагч хүдрүүдийн эрдэсжилтийн эрэл хайгуул хийх үед гол таних тэмдэгнь болдогоороо нилээд танил эрдэсүүд юм.Эдгээрээс нилээд нь үйлдвэрийн хүдрүүд болдог.
Үргэлжлэл бий
No comments:
Post a Comment